BAABAR.MN - Монголын шилдэг нийтлэлчдийн клуб

Тогтмол хийж ирсэн анхны наадам нь тэмдэглэгдэн үлдсэнээр 1639 оноос хийх болсон Даншиг наадам юм. Тэр жил Занабазарыг Богдоор тодруулж, Халхын шашны тэргүүнээр өргөмжилснийг тохиолдуулан Ширээт цагаан нуурт өргөннаадам зохион байгуулсныг “Даншиг өргөх наадам” гэж нэрийдсэн аж.

“Гүнтэр Рафаэлын хийлийн концерт №2” нэрээр хөгжмийн ялтас болгон гаргасан байна. Худалдаанд гарсан энэ ялтаснаас та бид Германы оркестртой эгшиглэсэн монгол аялгууг сонсох боломжтой, энд харин одоо хөгжмийн зохиолч Халхын Эрхэмбаярын чуулбарыг сонсоод төрсөн сэтгэгдлийг та бүхэнтэй хуваалцъя...

Цагийн юмыг цагт нь хийхгүй хойш тавьж үгүй хийдэг, эсвэл эс үйлдлээр тоохгүй өнгөрөөж үгүй болгодог учир өмнөх алдаа дандаа эргэж давтагдаад байх ажээ.

Монгол маань нэг л өөдөлдөггүй, ямар дайрлага дайрчихсан юм бүү мэд? Эсвэл ямар тахил нь буруу өрөгдчихсөн юм бол бүү мэд? Санаатайгаар, хэний ч алдабалгагүйгээр өөрсдийгөө, улс үндсээ, үр хүүхдээ, хойч үеэ сөнөөх гээд ч байгаа юм шиг. Бараг сөнөөж байна даа!

Сонгуулийн тогтолцоо бүр өөрийн давуу ба сул талуудтай учраас ямар тогтолцоог сонгох нь судалгаанд тулгуурласан улс төрийн шийдэл байх ёстой.

Хималайн хажир нь “бүргэдийн толгой, далавчтай бөгөөд арслангийн бие цогцостой” гэж Славян ардын нэгэн домогт бас өгүүлжээ.

Түүхийг буцааж болдоггүй юм. Түүхийг “тэгсэн бол тэгэх байсан, тэгээгүйгээс болоод тэгсэн” гэх мэтээр тайлбарлаж болдоггүй юм. Түүх болсноороо болоод л өнгөрдөг. Түүх түүхээрээ л үлддэг. Түүх гэдэг бол угтах ирээдүйг зөв тольдох сургамж, бахархал, эмгэнэл.

Хийрхсэн, гомдсон, эмгэнэсэн сэхээтнүүдэд хандаж дахин хэлэхэд, улс төрийн гуравдагч хүчнийг монголчууд ердөө гаргахгүй юм байна шүү? Энэ сонгуулиас ийм л дүгнэлт хийж байна. Гуравдагч хүчний орон зай байна гэдэг үзлээсээ татгалз. Одоогоор шүү дээ. Ард түмний сонголт биш юм байна.

Манай үндэсний үйлдвэрлэл, ажлын байрууд, зах зээл, нийгмийн салбаруудыг нэг том багцлаад “Одоо боллоо!” гэж нэрлэгдэх салбаруудыг би нэрлэе. Жижиг дунд үйлдвэрийн салбар.

Хун тайж Сидхарта Гаутам бясалгалаар гэгээрэлд хүрч хэрхэн Будда болж юун тухай сургасан хийгээд түүний нирваан дүрийг олох хүртэлх намтарчилсан түүхийг үзүүлсэн “Хаадын хаан Будда” цуврал кино анх эфирт цацагдсан

Одоо хүртэл Төмөр ноён яагаад буцсаныг хэн ч тайлбарлаж чаддаггүй юм. Орос орныг ялагдал хүлээж үзээгүй их ноён Төмөрийн их цэргээс юу аварсныг хэн ч хэлж чаддаггүй ээ.

Чи оролцсоноор ганц хоногийн дотор бүх юм сайнаар эргэж цэнгэлийн манлайд хүрнэ гэсэн үг биш. Гэхдээ ерөнхий хандлагыг өөрчлөх, са

Монголчууд “Таньдаггүй бурхнаасаа таньдаг чөтгөрөө дээдэлдэг” учраас явж явж энэ сонгуулиар УИХ-д олонхийг МАН, АН хоёр намынхан л бүрдүүлчих болов уу. Сонгогчдын ихэнхи нь ийм бодолтой байхыг үгүйсгэхгүй.

Цаг төрийн сэгсрэлтүүд бидний хэн маань бурханы бүрэлбаа, муу зүгийн чаралбаа болохыг ялгаруулан шигших мэт. Тэнгэр бурхан ч хүнийг хүнд нь таниулахын төлөөнөө хувь тавиланг нь сэгсрэн зугаацах мэт.

Домогт өгүүлснээр Арьяабал бүхнийг нэвт тольдогч мэлмийгээр доод ертөнцийг болгоож хараад, өрөвдөн хайлах сэтгэлээ барьж үл дийлэхэд тэргүүн нь олон хэсэг болон задарч, биеэс нь авралын мянган мутар арван зүгт цацран гарчээ.

Өндөр хана хэрмээр хүрээлэгдсэн үзэмж төгөлдөр толгодыг тойрон цэцэглэх ид шидийн цэцэрлэгт булхсан болгонд нь аз тохиодог гайхалтай нэгэн булаг оргилж байдаг нь Хувь тавилангийн охин тэнгэрийн оргилт булаг билээ.

Нэг намаас нэг тойрогт нэр дэвшигчид МАН, АН гэлтгүй хоорондоо өрсөлдөгч болчихож байгаа юм. Өнөөдөр хоёр, гурвуулаа гоёж гоодон, байдгаараа инээн авхуулсан группэн фортретоо тарааж байгаа хүмүүс “Бид хэдээс хэнийг нь вэ” гэсэн асуултыг сонгогчдод тавьж байна.

Үнэхээр ч тэрбээр Монголын театрын урлагийн орлуулшгүй том мэргэжилтэн болохоо баталж “Лениний гэр бүл” жүжгийн Владимир Ильичийн эх Мария Александровнагийн дүрээрээ 1951 онд Ардын жүжигчин болсон юм.

Монгол дээл өмсөөд хэд хэдэн удаа мэдэгдэл (бараг мэдээжийн) хийчихвэл дараагийн сонгуулиар бат гэсэн итгэл үнэмшилтэй нөхдөд хандаж, бас тэдний араас жирийлгэж яваа, зуузай холбох хүсэлтэй хэдэн зуун (мянга хол давна даа) нөхдөд хандан энэ хэдэн мөрийг тэрлэв.

Характер гэж юу юм бэ гэж үү? Энгийнээр бол тухайн хүний мэдлэг, мэдээллээ хүргэх онцлог юм.

Монголын барилгууд яахаараа монгол хүний дунджаас бага насалдаг юм бэ? Урт цагаан 60 нас ч хүрч чадахгүй нь. Гэвч эрх мэдэлтнүүд зогсохгүй байна. Юм л бол буулгаад барьдаг болжээ.

Сэрийсэн хөхтэй, сүү нь дусалсан гүү унасан, лам(веган) хүн тас хар өнгөтэй нарыг зорин давхина. Тэрээр баруун гараа санал өгч байгаа маягтай өргөжээ. Энэ нь ардчиллын бэлгэдэл болно. Харин зүүн гараараа гүүнийхээ дэлийг засаж байгаа нь өөрчлөн байгуулалтыг илэрхийлнэ.

Зөвлөлтийн 80-100 мянган цэргийн бүрэлдэхүүнтэй том арми 1967 онд Монгол орж ирэн байралснаар Монголын эдийн засгийн амьдралд анх

Бусад үндэстэнд байдаг л байх, манайханд бол ямагт доозоо хэтрүүлж байдаг хар, хардлага, хардалт гэж лут юм байнаа. Үндэс

Сэхээрсэн тохиолдолд ой санамж шаардлагагүй. Яс, чөмгөнд шингээстэй учраас санаандгүй үйлийг ч аясаараа зална.

2001 оноос хойш жил бүр олгож байгаа Чехийн нэр хүндтэй Франц Кафкагийн шагналыг 2014 онд Хятадын зохиолч Янь Лянькэ хүртжээ.

Монгол түүхномын 4 дахь шинэчилсэн хувилбарыг бичиж найруулан дуусч байна. Уул бүтээлийн анхны хэвлэлт 1996, Хоёрдахь шинэчилсэн хэвлэлт 2006, Гурав дахь шинэчилсэн хэвлэлт 2016 онд бичигдэн дуусч тус бүр олон дахин хэвлэгдсэн билээ.

Сошиал медиагийн энэ их галзуурал ба үнэн, худал нь мэдэгдэхгүй хэт их мэдээ, сөрөг муухай мэдээллийн улмаас зарим хүмүүс, бүр философичид мэдээ, мэдээлэл бараг хэрэггүй гээд мэтгэлцээд эхэлжээ.

Хүний амийг хөнөхөөд хүндэтгэх шалтгаан хэрэггүй асан тэр үед “элсэгдсэн, оролдож байсан, цуурхсан, буруу заасан” гэсэн дөрвөн хэр

С.Зоригийн хэргийг илрүүлж байна гэж нэг хэсэг нь улс төр хийнэ. Нөгөөдүүл нь “Зоригийн хэрэг илрээгүй болохыг илрүүлж” нэр алдрын хожоо гаргана. Одоо ч үргэлжилсээр. Дараагийн ээлжинд хэн маань С.Зоригийг хөнөөсөн хэрэгт хутгалдан “шар махтайгаа хатах”-ыг төсөөлшгүй.

“Залуу үеийнхэн одоо улс орноо авч яваг ээ. Алийн болгон бид тээг болохов. Одоо бид болоо шүү дээ” гэж АН-ын хуучны хэд С.Баяр шиг хэлээд сууж болох л байсан.

Харьцуулалт хийх гол хүчин зүйл нь эхлээд яаж харьцуулахаа гаргах. Харьцуулж болох олон хүчин зүйлс байгаа ч, миний хувьд спортын энгийн зарчим ялагч гэдэг өнцөг дээр голчлон төвлөрсөн юм.

Бид буруутай, монголчууд бултаараа буруутай, явж явж Монголын ард түмэн буруутай, тийм учраас ард түмнээрээ мэхийн ёслоё, эмгэнэе гэсэн уриа ч явж байна.

Талийгаачийн буянтай зэрэгцүүлэн “Л.Түдэв гуайтай тааруу байсан байж болох” гэх хүмүүсийг бүрлээчийн өмнөөс үзэн ядах хөдөлгөөн өрнөв. Үнэн хэрэгтээ бүрлээчийн дайсныг гэхээсээ илүү өөрийн дайснуудыг талийгаачаар зодуулах гэвэл зохистой.

“Энгийн” хүмүүс бид нойроноосоо аваас дарга гэгчийг хуулинд нь хүлж, ёсонд нь ёслуулж чадах билээ.

Хэнд ч захирагдахгүй (эхний нэгдүгээр чин хүсэл нь!), бие тархиа огтоос зовоохгүй (хоёрдахь хүсэл нь!), хүний ланчиг дор дороо (г

Зочноо танилцуулахдаа, жишээ нь тэр хүн зөвхөн хатиг эмчлээд гаршсан эмч бол "Энэ хүнийг Монголчууд Доржийн Бат гэхээсээ илүү Хатигны Бат гэж мэднэ" гэж таницуулна. Чингэхдээ ингэсэн тэгсэн "энэ эрхэм" гэсэн тодотголыг байнга хэрэглэнэ.

Монголд цаг үеэсээ өмнө төрж, цагаасаа өмнө буцсан, Суу билэгт их номч Л.Түдэвийн гэгээн дурсгалд зориулан өмнө бичсэн нэгэн дурсамжаа сэргээн нийтлэв.

Монголын төр засаг улс орноо бүсчлэн хөгжүүлэх ээлжит оролдлогоо хийж байна. УИХ хэлэлцэх гэж байгаа “Алсын хараа 2050” нэртэй урт хугацааны хөгжлийн үзэл баримтлалд “Бүсчилсэн хөгжил” гэсэн тусгай бүлэг оржээ.

Монгол хүнд дундаж сэтгэгдэл гэж бараг байхгүй, дээш доошоо савлаж байдаг хойно. Онгирсон дээр нь сонгуульд оруулбал “жидүү бол үхсэн баас” гэж ч мэднэ. Монголын анхны корона вирус илэрсэн франц эрийг газар дээр нь багалзуурдах, ажилладаг уурхайг шатаах юм болж байсан даа, манайхан.

Сталины ид үед Зөвлөлтийн үзэл эрс өөрчлөгдөж, эспэранто хөдөлгөөнийг эсрэгээр төр засгийн эрхийг авах гэсэн гадаадын тагнуулын ажиллагаа хэмээн цоллож, 1936-1938 оны хооронд ЗХУ-ын бараг бүх эспэранточ нарыг цаазлахыг нь цаазалж, цөлөхийг нь цөлсөн юм.

Ардчилал монголчуудыг хэрсүүжүүлчих болов уу гэж би лав 30 жил харлаа. Байдаггүй ээ.

Эго, Бурхан хоёр зэрэг байх боломжгүй. Бодь хайр байтугай жирийн амраглал дунд ч бууж өгч, өөрийгөө алдах ёстой хором бий. Тэгж байж бүх бие цогц шинэ эрчим долгисоор бялхдаг. Ердийн

Хятад, монгол (монгол бичгээр), орос гурван хэлээр бичсэн уг тайлбарыг харахад дэлхий нийтийн ихэнх үзэгчдийг 1998 онд, Диснэйн хүүхэлдэйн кино гарснаар сая Мулантай танилцсан гэж тооцдог бол Улаанбаатар хотынхон 1946 онд тэр түүхтэй танилцаж байсан аж.

Арван зургаан жилийн өмнө 2004 онд Австрийн зохиолч Эльфрида Елинэк Нобелийн шагнал гардахдаа Австрийн зохиолчдоос энэ шагналыг хүртэх ёстой хүн бол Питэр Хандке гэж хэлсэн удаатай.

Цаг хугацааны суналтын онолыг энгүүнээр “турсикний онол” гэх нь ч бий. Профессорууд энэ онолыг тайлбарлахдаа, оюутнуудын турсикний эрзээн дээр жишээ авдаг байснаас үүдэж тэгсэнбайна.

Сартваахь, ялгуугсан гэх мэт үгийг феодалынх гээд халах гээд байхаар нь Ри багш арга хэрэглэж Сартваахь Ленин, Ялгуугсан улаан арми гэж холбоо үг болгоод аварсан түүх ч бий. Ямар ч хүнд сурталтан Ленинийг сартваахь биш, Улаан армийг ялгуугсан биш гэж хэлж зүрхлээгүй юм билээ.

Дело хэмээх улс төрийн зорилготой зохиомол хэрэг цааш одоо болтол үргэлжилсээр. Маш урт жагсаалт болох учир 2020 он хүртлэх түүхийг дараагийн дугааруудад хэлхэе.

Аав миний үгийг гэр дотроосоо сонсжээ. Нөгөө хүн намайг дагуулан гэрт ороход хүний өмнө аав юу ч хэлж чадсангүй. Хоёр, гурван цаг болоод нөгөө хүнийг явсны дараа аав тэр хүнд биш, надад уурлав.

(“Алсын хараа 2050”-ийн шүүмж 5: Ногоон хөгжил)