Дөнгөж сургуульд ороод карентилагдсан, үсэглэлийн баяр хийж үзээгүй багачууд ангийн багшаа танихгүй, хүнд цаг үед хүн болох гэж будилж сууна. 2019-2020 оны хичээлийн жилд хагас дутуу сурсан хүүхдүүдэд үнэндээ “Теле хичээл” гэсэн багшаас өөр юм үлдээгүй. Хагас жил танхимд, хагас жил нь цэнхэр дэлгэцээр хичээлээ судалсан болоод дууссан хүүхдүүд дахиад л хөл хориотой золголоо. Өмнө нь бол сандарсан салбарын яамны зүгээс хоёр сар хагасын турш орсон теле хичээлийг нэг сарын хугацаанд бататгана гэсэн мэдэгдлээр эцэг, эхчүүдийн амыг тагласан ч байдал хүндэрч дахиад сургууль, цэцэрлэг хаагдаж, хүүхдүүдийн хичээлийг өргөн нэвтрүүлгийн хэдэн телевиз, тодруулбал теле багш нарт даатгаад таг болов. Боловсролын чансааг сайжруулах нь байтугай сурагчдын хичээлийн хоцрогдлыг хэрхэн арилгах тухай ч мэдэх хүн өнөөдөр алга. Гэтэл 2020-2021 оны хичээлийн жилд улсын хэмжээнд нийт 1435 цэцэрлэг, 834 ерөнхий боловсролын сургууль, 93 их дээд сургууль үйл ажиллагаагаа явуулж буй тооцоо гарсан. Тэдгээрт суралцагчдын талаар эцэг, эхчүүд, сургуулийн багш нараас өөр санаа зовсон хүн алга. Бүхэл бүтэн салбарын сайд таг чиг.
Сонгуулийн дараа салбартаа гаршсан гэх тодотголтой, салбарын хүн гэсэн имижтэйгээр томилогдсон Л.Цэдэвсүрэн сайд чимээгүй байлаа гээд бүтэж үхдэггүй гэсэн шиг ямар ч бодлого, ажил танилцуулсангүй, хийсэнгүй. Салбараа сайн мэдэх гээд байсан сайдын дуулиан тарьсан нэгэн шийдэл нь бага, дунд сургуульд үзсэн түүх, уран зохиолын хичээлийг дээд сургуульд үзэхгүй тухай байж таарсан. Ийм утгагүй шийдвэрийг насаараа шохой долоож, иргэдийнхээ боловсролын төлөө бүхнээ зориулсан багш нарын ширүүн эсэргүүцэлтэй тулаад чимээгүй болжээ. Насаараа судлаад барагдахааргүй их өв, соёлыг заах цагийг нь үгүй хийх тухай ярьж суухад арга ч үгүй шүү дээ.
Харин ч энэ хоёр хичээлийг илүү гүнзгийрүүлэн оруулах ёстой атал “мэргэжлийн” гээд байсан хүн мугуйд шийдвэр гаргаж, түүнийгээ эх оронч үзэл, ёс суртахуунтай хослуулах тухайгаар өмгөөлсөн нь үнэндээ өрөвдмөөр...
Зүг чигээ ч олоогүй яваа хүүхдийн боловсролоор дэндүү доогтой, тохуурхаж байх шиг.
Өнөөдөр кембрижийн боловсролыг их ярьдаг болсон. Гэхдээ тэр нь гуравхан сургуульд хэрэгжиж буй. Гэтэл сайдтан энэ сургалтыг нэвтрүүлэхийн тулд хоёр жил багш нарыг бэлтгэсэн гэж бахархалтайгаар тайлбарлаж сууна. 800 гаруй сургуульд энэ тогтолцоог нэвтрүүлэхэд хэдэн арваныг зарцуулж, хэрхэхийг харахад бидний нас хүрцэхгүй нь ойлгомжтой. Гэтэл адаглаад эх хэлээ эзэмшүүлж чадаж байгаа нь эргэлзээтэй байна. Монголд зөв бичдэг хүн алга.
Боловсрол сувгийн “Үндэсний үсэглэлийн аварга” нэвтрүүлгийг үзсэн иргэд бухимдаж байна. Үнэндээ хувь хүн гэхээсээ илүүтэй боловсролын тогтолцоо, түүнийг удирдагчдын буруугаас болж эх хэлээ мэддэг хүн ховордсоны тод жишээ боллоо.
Монгол хэлний зөв бичгийн ганцхан дүрэмтэй ч түүнийгээ мөрддөггүй, мөрдүүлэх талаар дорвитой ажил хийхгүй байгаагийн тод илрэл нь ганцхан нэвтрүүлгээр ил болов. Гэтэл сайдтан усанд хаясан чулуу шиг нам гүм.
Ердөө тавхан жилийн дараа Төрийн албан бичгийг Монгол бичигт шилжүүлнэ. Гэтэл өнөөдөр босоо бичгээрээ нэрээ бичихээс цаашгүй л сууна. Кириллээрээ ч зөв бичиж чадахгүй байгаа улс хэзээ монгол бичгээ сурах эсэх нь тодорхойгүй. Үүнийг хамгийн түрүүнд ойлгомжтой, тодорхой болгож, болзошгүй эрсдэлийг тооцоод хэзээний урьдчилан бэлтгэл ажлыг базаах ёстой бодлого боловсруулагч хаана явааг бүү мэд.
Сургуулийн сурах бичгийн тухай ярихад ч хэцүү. Өнөө хэр нь бид үр, хүүхдүүддээ үнэн, худал нь эргэлзээтэй түүх, буруу дуурайл үзүүлэхүйц жишээгээр дүүрэн сурах бичигтэй сууна. Гэтэл энэ бүхнийг хамгийн ихээр мэдэх ёстой, залруулах ёстой сайд нь нам жим. Түүний ажилласан байдлыг хамтдаа сонирхоё.
-1985-1987 онд Хотын барилга засварын нэгдсэн трестэд засал чимэглэлчин
1994-1996 онд Соёлын яаманд сайдын туслах
1996-1997 онд Гэгээрлийн яаманд хуулийн зөвлөх
1997-2000 онд Гэгээрлийн яаманд хуулийн зөвлөх, мэргэжилтэн
2000-2004 онд Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яаманд Хуулийн хэлтсийн дарга
2004-2016 онд Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яаманд Төрийн захиргааны удирдлагын газрын дарга
2017-2019 онд Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын яаманд Хуулийн хэлтсийн дарга
2020 оны 1-7 сард Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга
2020 оны 7 сарын Боловсрол, шинжлэх ухааны сайдаар томилогдсон.
Эндээс энэ хүн сүүлийн 26 жилийн турш энэ яамтай холбогджээ. Гэхдээ боловсролын салбарт юу хийж вэ? Сайдтан бичиг, цаасны ажил хийж байсанд эргэлзэхгүй байна. Гэхдээ айлын хүүхдийн ааш, авирыг аав, ээж, багш, захирлын дарамттай нь нухалцаагүй бололтой. Ганц цаг хичээл орж үзээгүй хүн хоолой хорсгосон шохойн амт, хүүхдүүдийн боловсролд юу дутагдаж, яавал сайжруулах вэ гэдгийг яахан мэдэх билээ.
Боловсролын салбарт хүлээн зөвшөөрөгдсөн, хийж, туурвисан, хэлэх үгтэй Монголын сор болсон хүмүүс удирдаж ирсэн улс орны оюун тархи нь болсон эл салбар “Пионер” нэртэй сайдаас улам бүр унасаар энэ үед элгээрээ хэвтсэн нь энэ. Гэтэл хариуцсан хүн засч, залруулах нь байтугай улам бүр унагах гэсэн шиг юу ч хийсэнгүй. Ирэх хавар элсэн суралцагчид, сургууль төгсөгчид хэрхэх вэ гэдэг нь бүрхэг асуудал болжээ. Боловсрол хүүхдүүдийн хэлдгээр будаа болчихлоо. Салбарын сайд нь сайн явдаг байгаа?!
Хамгийн гол нь дэлхий нийтээр тархсан цар тахал монголчуудын хаалганы гадна байсан цаг өнгөрч, одоо “гэр дотуур гүйлдэж” байна. Хүн бүр шахуу гэрийн хорионд байгаа энэ цагт хүүхдүүд, боловсролын салбар бүхэлдээ уналтад орчихлоо. Нэг хүүхэд, нэг хэсэг хүүхэд бус нийтээрээ монголчуудын нэг үеийн суралцагчид бүгд хичээлээс хоцрогдож байна. Ийм цаг үед шинэ бодлого, шинэ санаачилга гаргаж, манлайлж явах ёстой сайд нь харин алга. Тэр хүн цар тахлын эрсдэлээс сэргийлж гэртээ сууж байж болно. Буруутгахгүй. Өөрийгөө хамгаалах нь зөв. Гэхдээ тэр Монголын мянга мянган хүүхэд, тэдний эцэг, эх, ар гэрийнхэн, багш ажиллагсдын асуудлыг шийдэж, урагш хөтөлнө гэж УИХ-ын чуулганы танхимд тангараг өргөсөн хүн. Түүнээс “Тэнэг хүний дуугүй нь сүртэй” гэдэг шиг дуугүй суугаад байж болдоггүй салбар бол БОЛОВСРОЛ. Тэр тусмаа бүхэл бүтэн хоёр хичээлийн жил сургалтын доголдол гарчихаад байгаа энэ цагт манлайлах үүрэгтэй хүн нь мэргэжлийн сайд Л.Цэдэвсүрэн байтал хэдэн багш, телевизэд салбараа даатгачихаад таг чиг байгаа нь харамсалтай. Учир нь, боловсролын хоцрогдол хожмоо коронавирусээс ч дутахгүй хохирол дагуулж мэдэх юм. Иймээс л энэ салбар эзэнтэй эсэхийг, салбарын сайд нь Л.Цэдэвсүрэн мөн эсэхийг, мөн бол юу хийж явааг нь л асуугаад байгаа хэрэг. Боловсрол будаа боллоо. Сайдтан маань сайн л явдаг байгаа!!!
