Б.Хосбаяр: Өндөр өртөгтэй мэс заслын эмнэлгийн хэрэгслийн хөнгөлөлтөд хамрагдаж байгаа учраас иргэдэд очих эдийн засгийн дарамт багассан

“Мөнгөн гүүр” эмнэлгийн гэмтэл, согог засалч эмч Б.Хосбаяртай ярилцлаа.

Хувийн анхны гэмтэл согогийн эмнэлэг гэдгээр нь иргэд Мөнгөн гүүр эмнэлгийг андахгүй мэддэг болсон. Гэмтлийн мэс ажилбаруудаас гадна өвдөг, түнхний үеийн мэс заслыг танайд хийдэг. Энэ сэдвээр яриагаа эхэлье?

“Мөнгөн гүүр” эмнэлэг нь хувийн ууган гэмтлийн эмнэлэг. Тэр ч утгаараа манай эмнэлэгт гэмтэл, согогийн мэс заслуудыг голчлон хийдэг. Эмнэлэг маань байгуулагдсан цагаасаа хойш дээд, доод мөчид, гавал тархи,  нуруу нугасны гэмтлийн мэс заслууд мөн өвдөг, түнхний үений төрөлхийн болон олдмол эмгэгүүдэд шаардлагатай мэс заслуудыг байнга хийж байна. 

Түнхний төрөлхийн мултралыг мэс заслаар засахгүй явснаас болж ямар хүндрэлүүд үүсдэг вэ?

Түнхний мултралыг засаагүйгээс яваандаа тухайн мөчний тулгуур алдагдах, эрүүл мөчтэй харьцуулахад уртын хувьд зөрүүтэй болдог. Түүнтэйгээ холбоотойгоор доголох, өвдөлт өгөх,
аарцаг хазайн нуруу өвдөх зэрэг үр дагаварууд гардаг. 

Энэхүү мэс засалд ороход насны хязгаар заадаг уу?

Төрөлхийн түнхний согогтой хүүхдүүдэд эвийн аргаар эмчлэх болон мэс засал эмчилгээ хийгддэг. Үүнд дунд чөмөгний хүзүүний өнцөг засах, хөмөг хэлбэржүүлэх мэс заслуудыг хийдэг. Харин насанд хүрсэн хойно нь буюу өсөлт зогссон үед түнхний хиймэл үе суулгах мэс заслыг санал болгодог. 

Энэ төрлийн эмгэгийг манайд эрт оношилдог болсонтой холбоотойгоор эмчилгээг эрт эхлүүлж үр дүнгээ өгсөөр байгаа юу? 

Манайд хүүхэд төрөхөд л амаржих газруудад түнхний үеийг хэт авиан оношлуурын тусламжтай мултрал, дутуу хөгжил байна уу гэдгийг шалган хянадаг болсон. Одоо ч эцэг эхчүүд зөв хэвшилд хэдийнээ сурсан. Хүүхдийг хуучин шиг тэр бүр өлгийдөөд байхгүй аль болгох задгай байлган, ташаан дээрээ алцгар байрлалтайгаар тэвэрч цаашид хүүхдэд түнхний үений зөв хөгжих боломжийг олгодог болсон гээд энэ төрлийн
эрсдэлийг төрсөн цагаас нь бууруулсаар байгаа. 

Сүүлийн үед өвдөг болон түнхний үе солих мэс засал нэлээд хийгдэж байгаа юм байна. Ямар тохиолдолд энэ хагалгааг зайлшгүй хийх шаардлагатай байдаг вэ?

Хөгшрөлт болон өвчний улмаас хүний өвдөг болон түнхний үе, үений хэвийн бүтэц алдагдаж, эргэшгүй өөрчлөлтөд ордог. Алхахад их өвдөлттэй болно. Ингээд өвдөлт нэмэгдсээр үргэлж өвдөлт намдаах эм хэрэглэдэг  болно. Энэ үед өвдөг болон түнхний үеийг хиймэл үеэр солих мэс засал хийх үе шатанд байна гэдгийг энгийнээр ойлгож болно. Ийм зовуурь илэрвэл нарийн мэргэжлийн эмчид үзүүлж зөвлөгөө авах хэрэгтэй. Монголд 2004 оноос өвдөгний үе суулгах мэс заслыг хийж эхэлсэн.

Түүх сөхвөл 1860-аад оны үеэс энэ төрлийг мэс заслыг ихэвчлэн биологийн материалаар хийх оролдлого хийж байсан байдаг. Энэ бүхэн тухайн үедээ бүтэлгүйтэж явсаар 1970-аад оноос металл суулгацыг өвдөгний үенд суулгаж эхэлсэн. Өнөөдөр хөгжөөд олон төрлийн материалыг өвдөгний хиймэл үе суулгах мэс засалд ашиглаж байна. Өвдөгний хиймэл үе суулгах мэс засал нь ихэвчлэн остеоартрит буюу өвдөгний үеийн мөгөөрс элэгдэх хэлбэрийн үений эмгэг юм. Олон улсад хийсэн судалгаагаар 60-аас дээш насанд түгээмэл тохиолддог. Гэтэл манай монголчуудад энэ өвчин 40-өөс дээш насныханд ч тохиолдож байна. Энэ нь Монголын эрс тэс уур амьсгал, ажлын хүнд нөхцөл, биеийн жингийн илүүдэл, олон давтагдсан гэмтэл зэргээс үүдэлтэй эрт өвдөж байна. 

Хүмүүс хөл өвдөхөд сургаар аль сайн гэсэн наалт наагаад, тос түрхээд яваад байдаг. Энэ нь эмчилгээ болж чадах уу?

Мэс засал бол бусад эмчилгээнд зовуурь нь намдахгүй тохиолдолд заалттайгаар хийгддэг зүйл. Өвдөгний үеийн мөгөөрс эвдрэх, бүтцээ алдах нь тодорхой үе шатуудыг дамждаг. Хөнгөн шатанд эмийн болон физик эмчилгээ хийнэ. Мэдээж өвдгөөр нь өвдсөн хүн бүрд мэс засал хийхгүй. Бүүр хүндэрсэн буюу гурваас дөрөвдүгээр шатанд мэс засал хийнэ. Сүүлийн үед гарсан дэвшилт гэвэл гуравдугаар шатанд эмийн эмчилгээ
явагддаг болсон. Инвосса-К гэж тариа БНСУ-д гарсан. 

Өвдөгний үе өвдөөд, алхаж, гишгэж чадахгүй болсон хойноо хүмүүс эмнэлэгт хандаад, мэс засалд орох болж байна. Хэрхэн яаж урьдчилан сэргийлэх вэ. Мөн ясны сийрэгжилт, өвдөгний үе өвчилсний анхны шинж тэмдэг яаж илэрдэг вэ? 

Шатаар гарахад, дасгал хөдөлгөөн хийхэд хөл өвдөж байвал эмчид хандаж үзүүлээд өвдөгний рентген зургаа авхуулах хэрэгтэй. Үений мөгөөрс элэгдээд ирэхээр ихэвчлэн хүний хөл майга болоод ясны дотор талын гадаргуу нь их үрэгддэг. Энэ үед харьцангуй залуу буюу 60-аас доош насныханд тэнхлэг засах мэс засал хийвэл дөрөв, таван жил явах боломжтой. Гэвч тухайн хүний биеийн байдал өвчний зэргээс ихээхэн хамаарна. Харин 60-с дээш насны болон хүнд хэлбэрийн остеоартритийн үед бүтэн хиймэл үе суулгах мэс засал хийх шаардлагатай болдог. 

Иргэд гадаадад энэ төрлийн хагалгааг хийлгэх нь багассан нь эмч нарын ур чадвартай холбоотой болов уу?

Одоо манай эмч нар харьцангуй туршлагатай болсон. 2004 оноос хойш энэ төрлийн мэс засал хийгдэж байна. Гадагшаа явснаас эх орондоо мэс засал хийлгэх нь нэгдүгээрт эдийн засгийн хувьд тухайн иргэндээ хэмнэлттэй. Хоёрдугаарт мэс засал хийсэн эмч нар нь байгаа учраас хяналт, үзлэгээ хийгээд явна. Гуравдугаарт гадаадад хэрэглэгдэж байгаа сайн гэсэн суулгацууд бүгд бий гээд олон давуу талтай. БНСУ-д энэ 
төрлийн мэс заслыг 2000 оноос хойш эхэлсэн гэхээр туршлага, практик хол зөрүүтэй биш. Манай эмнэлгийн гэмтэл согогийн эмч нар 24 цагаар ажилладаг. Мөн оношилгоо 24 цагаар ажилладаг болохоор бүх төрлийн рентген, эхо, MRI аппаратаар оношилж байна. Физик эмчилгээний тасагтай учраас тасаг хоорондын уялдаа холбоо сайн. Манайд мэс засалд орж хэвтэн эмчлүүлж байгаа өвчтөнийг физик эмчилгээний эмч нар байнга хянаад явах боломжтой. Долоо хоногт хоёр удаа Сэргээн засах физик эмчилгээний тасгийн эмч нартайгаа манай тасгийн хэвтэн үйлчлүүлж байгаа өвчтөнүүддээ хамтарсан үзлэг хийдэг гээд давуу тал ихтэй. Мөн манай эмнэлэг энэ жилээс эхлэн өндөр өртөгтэй мэс заслын эмнэлгийн хэрэгслийн хөнгөлөлтөд хамрагдаж байгаа. Ингэснээр мэс засалд хэрэглэж байгаа суулгацын 75 хувийг улсаас хөнгөлөн өвчтөн 25 хувийн төлбөрийг төлөн хагалгаанд орно гээд иргэдэд очих эдийн засгийн дарамт багассан.

---