Д.Тогтохсүрэн: Ирэх оны төсөвт МАН-ын сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрийг хангах заалтууд орсон
МАН-ын бүлэг өнөөдөр хуралдсан. Хуралдаанаар 2020 оны Монгол Улсын төсвийн төслийг хэлэлцжээ. Түүнчлэн төсвийн хоёр, гуравдугаар хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсэг байгуулсан байна.
Монгол Улсын 2020 оны төсвийн орлогыг 11.7 их наяд, зарлагыг 13.8 их наяд, төсвийн тэнцлийг хоёр их наяд төгрөг байхаар тооцсон юм. Ингэснээр төсвийн зардал ДНБ-ий 5.1 хувьтай тэнцэнэ. Төсвийн төсөлд дурдсан тодорхой заалтуудад МАН санал нэгдсэн талаар бүлгийн дарга Д.Тогтохсүрэн хэлэв. Тэрбээр, “Ирэх оны төсөвт МАН-ын 2016 оны сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрийг хангах чухал заалтууд орсон. Цалин тэтгэвэр нэмэх гэх мэт нийгмийн шинжтэй чухал заалтууд байна. 2020 оны энэ төсөв хэрэгжсэнээр намын мөрийн хөтөлбөр бүрэн хангагдана” гэсэн юм. Түүнчлэн Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлттэй холбоотой мэдээлэл өгөв. Ингэхдээ “Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах асуудлаар зөвшилцлийн ажлын хэсэг ажиллаж байгаа. Журмын болон Дэгийн хуульд өөрчлөлт орсон. Ингэснээр гуравдугаар хэлэлцүүлэг явуулах эрхзүйн орчин бүрдсэн. Энэ долоо хоногт зөвшилцөл идэвхтэй өрнөнө. Тиймээс ирэх долоо хоногоос Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах гуравдугаар хэлэлцүүлгийг хийх байх” гэв.
Үүний дараагаар Сангийн сайд сэтгүүлчдийн асуултад хариулав.
-Уул уурхайн бүтээгдэхүүнээс олох орлогыг 2020 онд 24.9 хувиар нэмж, 3.2 их наяд төгрөгт хүргэхээр тооцсон. Гэвч энэ онд тус салбарын орлого төсөөлсөн хэмжээнд хүрэхгүй байгаа. Тэгэхээр энэ нэмэгдүүлсэн орлогыг олох боломж, гадаад болон дотоод нөхцөл байдал талаасаа байгаа юу?
-2020 оны төсвийг боловсруулахдаа гадаад нөхцөл байдал талаасаа дөрвөн төрлийн эрсдэл байна гэж үзсэн. Нэгдүгээрт, АНУ, БНХАУ-ын худалдааны дайн. Хоёрдугаарт, дэлхийн зах зээл дэх уул уурхайн бүтээгдэхүүний үнийн эрсдэл. Гуравдугаарт, дэлхийн эдийн засгийн өсөлт саармагжих магадлал байгаа. Дөрөвдүгээрт, Европын холбооны үл ойлголцол. Дотоодод мөн эрсдэл байна гэж үзэж байгаа. Нэгдүгээрт, дэлхийн эдийн засгийн худалдааны тодорхой бус байдал манай экспортын гол нэрийн бүтээгдэхүүний үнэд нөлөөлж магадгүй. Хоёрдугаарт, өвөлжилтийн байдал хүндэрч магадгүй. Гуравдугаарт, “саарал жагсаалт”-ыг тодорхой эрсдэл гэж харж байна. Нүүрсний экспортыг 42 сая тонноор тооцож, ханш нь өнгөрсөн жилийнхтэй ижил байхаар тооцсон. Төмрийн хүдрийн үнэ өсөх тул экспортлох хэмжээг нэмсэн. Алтны олборлолтыг харин бууруулж 19 тонн болгосон. Харин үнэ нь өсөх прогноз байгаа.
-Концессын гэрээтэй холбоотой мэдээлэл өгөхгүй юү?
-У.Хүрэлсүхийн Засгийн газар нэг ч концессын гэрээ байгуулаагүй. Цаашид ч байгуулахгүй. Үүнийг би онцолж хэлнэ. Манай Засгийн газар анх байгуулагдахдаа 3.3 их наяд төгрөгийн Концессын гэрээ уламжилж авсан. Энэхүү бүх гэрээг доллар, юаниар хийсэн. Энэ гэрээ нь бидэнд маш их хүндрэл үүсгэж байгаа.
-Монгол Улсын өр буурлаа гэж та хэлдэг. Гэвч Монгол Улсын өр харахад нэмэгдээд байдаг. Үүнд тайлбар өгөхгүй юү?
-Монгол Улсын өр өнөөдрийн байдлаар 29.7 тэрбум ам.доллар байгаа. Үүний 18.2 тэрбум ам.доллар нь ААН-ийн авсан өр. Тухайлбал, “Оюутолгой”, “Саус гоби сэндс”, Хөгжлийн банк, “Монголын алт”, МИАТ зэрэг компанийн гаднаас авсан зээл. Мөн 2.2 нь арилжааны банкуудын зээл. Монголбанкинд 2 гаруй тэрбум ам.долларын зээл байгаа. Үлдсэн долоо нь Засгийн газрын өр. Үүний хоёр гаруй нь бонд. Засгийн газар байгуулагдаад 7.4 их наяд төгрөгийн өр төлсөн.