Монгол Улс Мөнгө угаахтай тэмцэх санхүүгийн арга хэмжээ авах олон улсын байгууллага ФАТФ-ын “саарал жагсаалт”-д багтах эрсдэл үүсээд буй. Үүнтэй холбоотойгоор Монгол Улсын баг найм болон есдүгээр сард Мөнгө угаахтай тэмцэх санхүүгийн арга хэмжээ авах олон улсын байгууллага (FATF), Мөнгө угаахтай тэмцэх Ази, Номхон далайн бүсийн байгууллага (APG)-ын Олон улсын хамтын ажиллагааны хяналтын Ажлын хэсгийн хамтарсан уулзалтад оролцож, тайлангаа танилцуулсан. Тэгвэл аравдугаар сарын 15-нд Парист болох ФАТФ-ын ээлжит хурлаар Монгол Улсад өгсөн “даалгавар”-ыг хэрхэн биелүүлсэн эсэхийг хэлэлцэхээр төлөвлөсөн байна. Үүнээс улбаалан “саарал жагсаалт” гэж юу вэ, Монгол Улс “Саарал жагсаалт”-д орвол ямар эрсдэл үүсэх вэ? гэдэг асуултад эдийн засагчдаас хариулт авлаа.
“Монгол Улс “саарал жагсаалт”-д орвол гадаад худалдаа хийхэд хүндрэлтэй болно”
Эдийн засагч Б.Дөлгөөн
“Саарал жагсаалт” бол монголчуудын хувьд шинэ зүйл биш. Яагаад гэхээр өмнө нь монголчууд 2013 онд ороод 2014 онд гарсан. Магадгүй энэ нь иргэд мэдээгүй өнгөрсөн байх. Харин банк санхүүгийн салбарт ажиллаж байсан хүмүүс бол үүнийг мэдэрсэн. Тухайн үед төлбөр тооцоо хийдэг гаднын банкууд нь Монголыг тоохоо байсан. Зарим нэг нь хараа хяналтаа сайжруулаад биднээс маш олон материал нэхсэн. Жишээлбэл, АНУ руу шууд төбөр тооцооны банкаар нь гүйлгээ хийдэг байсан бол Хонгконгоор дамжиж хийдэг болсон гэх мэт бэрхшээл үүссэн. Тэгвэл энэхүү “саарал жагсаалт” гэдэг нь ФАТФ буюу олон улсын санхүүгийн гэмт хэргээс тэмцэх байгулууллагаас ойролцоогоор 40 зөвлөмж гаргасан. Үүнийг энд нэгдэж орсон улс хэр их мөрдөж байна вэ гэдгийг гаргаж ирдэг. Ингэхдээ энэ заалтыг сайн мөрдөж байна. Тэр заалтыг мөрдөхгүй байна гээд дүгнээд гаргаад ирдэг. Монгол Улс болохоор энэ байгууллагын Ази, Номхон далайн бүсийн байгууллагад нь харъяалагддаг болохоор тэрхүү 40 зөвлөмжийг мөрдөх ёстой. Монголын санхүүгийн холбогдох байшгууллагууд 40 зөвлөмжөөс мөрдөж байгаа тухай тайлангаа явуулдаг. Түүнээс нь харж байгаад “саарал жагсаалт” руу оруулах эсэхээ шийддэг гэж ерөнхийд нь ойлгож болно. Монгол Улс “саарал жагсаалт”-д орвол гадаад гүйлгээ тэр чигээрээ зогсоно гэж ойлгож болохгүй. Мэдээж тодорхой хэмжээгээр гадаад худалдаа хийхэд хүндрэлтэй болно. Шат дамжлага, хяналт шалгалт нэмэгдэнэ. Гэхдээ хэр хэмжээгээр гэдгийг одоо хэлж мэдэхгүй. Ямартайч компанийн, банк санхүүгийн, хувь иргэний түвшинд хүндрэл бол үүснэ.
“Монгол Улс саарал жагсаалтаас гарч чадахгүй байх магадлалтай”
Эдийн засагч Б.Мөнхсоёл
Наймдугаар сард хоёр удаа Монгол Улсын албан төлөөлөгчид Ази, Номхон далайн бүсийн хуралд оролцож, “саарал жагсаалт”-д орохгүй байх хамгаалалт хийсэн. Өөрөөр хэлбэл, 40 зөвлөмжийн дагуу өнгөрсөн хугацаанд хийсэн тайлангаа танилцуулсан. Ерөнхий байдлаар харвал, Монгол Улс саарал жагсаалтаас гарч чадахгүй байх магадлалтай. Үүний аюулаас болоод аж ахуйн нэгж иргэнд мөнгөн гуйвуулгаас эхлүүлээд, макро эдийн засагт хүндрэл учирна. Мэдээж үүнд, гаднын хөрөнгө оруулалт, гадаад худалдааны хэмжээ саарах зэргийг дурдаж болно. Тэр утгаараа бизнес эрхлэгчдээс эхлүүлээд санаа зовниж байгаа. Аливаа асуудлыгшийдэхэд нэгдүгээрт, хууль эрхзүйн орчныг шийдсэн байх хэрэгтэй. Хоёрдугаарт, хамгийн бол зүйл бол хэрэгжилт шүү дээ. Гэтэл Монгол Улсад хэрэгжилт байдаггүйг гаднынхан хэлдэг. Монгол Улсын хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх зорилгоор зохиосон хурлын үеэр ч гаднын хөрөнгө оруулагчид, мэргэжилтнүүд “Танайд хууль, эрхзүйн орчин хангалттай байна. Харин хэрэгжилт алга” гэдэг. Монгол Улс ФАТФ-ын өгсөн 40 зөвлөмжийг хангаагүй. Монгол Улсын өөрийнх нь нөхцөл байдлаас улбаалж нэмээд дөрвөн зөвлөмжийг ФАТФ өгсөн.