Өнгөрсөн ням гаригт явагдсан Туркийн орон нутгийн сонгуульд сөрөг хүчин Ардын бүгд найрамдах нам амжилттай оролцож, хамгийн том хоёр хот болох нийслэл Анкара, эртний нийслэл Стамбулд ялалт байгуулсан билээ. Нийслэлийн Засаг даргын суудлын төлөөх өрсөлдөөнд Ардын бүгд найрамдах намын нэр дэвшигч Мансур Явас ялсан бол Стамбулд Экрем Имамоглу ялалт байгуулсан. Ингэхдээ Экрем Имамоглу нь эрх баригч Шударга ёс, хөгжлийн намын нэр дэвшигч, Ерөнхийлөгч Р.Т.Эрдоганы хамгийн ойрын хүрээлэлд багтдаг Бинали Йылдеримийг ялсан юм. Ерөнхийлөгч Р.Т.Эрдоганы сонгуулийн санал хуулт болохоос өмнө олон нийтэд хэлсэн үгэндээ орон нутгийн сонгуулийн талаар “Үхэх сэхэхийн асуудал” хэмээн ярьж байсан аж. Тэрээр санал хураалт дууссаны дараа хийсэн мэдэгдэлдээ “778 дүүрэг буюу нийт дүүргийн 56 хувьд ялалт байгуулсан” гэж мэдээлсэн ч улс орны элитүүд оршин суудаг хамгийн том хоёр хотод хүлээсэн ялагдал нь олон улсын анхаарлыг татахгүй өнгөрсөнгүй. ВВС агентлагийн орос хэлний хувилбарт “Т.Эрдоган Анкара, Стамбулыг алдлаа: Удахгүй Туркийг алдах уу” гарчигтай мэдээлэл гарчээ. Энэхүү мэдээллийг хүргэж байна.
Сонгууль ямар ач холбогдолтой байв?
Туркийн орон нутгийн сонгууль нь тус улсын засаг захиргааны 81 муж, тэр дундаа нийслэл Анкара болон бусад томоохн хотуудыг хамран орон даяар таван жилд нэг удаа явагддаг. Улс төрийн ач холбогдлын хувьд, 2018 онд болсон Ерөнхийлөгчийн ээлжит бус сонгуулийн дараа явагдаж буй анхны бүх нийтийн сонгууль гэдэг утгаараа Р.Т.Эрдоганы хувьд эхний дүнгээ тавиулах чухал ач холбогдолтой байв. Ерөнхийлөгч өөрөө ч энэ сонгуулийг түүнд өөрт нь болоод эрх баригч Шударга ёс хөгжлийн намд итгэл үзүүлэх эсэхийг шийдэх бүх нийтийн санал асуулга гэж үзэж байгаагаа хэлж байсан байна. Энэ сонгуульд эрх баригч намын гол өрсөлдөгч нь зүүн төвийн үзэл баримтлалтай Ардын бүгд найрамдах нам болсон юм.
Энэ удаагийн сонгуулийн талаар мэдэх ёстой зүйлс
Эрх баригч Шударга ёс хөгжлийн нам 89 мужаас 49-д нь ялалт байгуулжээ. Саналын хувиар тооцож үзвэл санал өгсөн нийт сонгогчдын 51 хувь нь Р.Т.Эрдоганы намын нэр дэвшигчдэд саналаа өгсөн байна. Р.Т.Эрдоган ялалт байгуулсан гэдгээ зарласан ч 1990-ээд оны дунд үеэс засагласан Анкара, Стамбулыг хяналтаасаа алдсан нь том ялагдал мөн. Эрх баригч нам Анкара, Стамбулаас гадна бас нэгэн том хот болох Измирт ялагдал хүлээсэн нь таамаглаж байгаагүй үр дүн болсон гэдгийг ажиглагчид нэгэн дуугаар хүлээн зөвшөөрч байгаа юм.
Р.Т.Эрдоганы нам яагаад муу оролцов?
ВВС агентлагийн Турк дэх сурвалжлагч Ирем Кокерын хэлснээр, улс орны эдийн засаг хүнд байгаа нь хамгийн эхний, хамгийн том шалтгаан гэнэ. 2019 он гарсаар инфляц 20 хувьд хүрээд байгаа бөгөөд ажилгүйдэл нэмэгдэж, төр засагтаа сэтгэл хангалуун бус байх үр дагаврыг авчирсан байна. Мөн Ардын бүгд найрамдах нам сонгуульд маш сайн бэлтгэж оролцсон нь ч үр дүнд нөлөөлжээ. Тус намынхан нэр хүнд сул байгаа дүүргүүдэд тусгайлан анхаарал хандуулж, сайн дурынхныг маш сайн зохион байгуулж ажиллуулсан нь амжилтад хүргэсэн гэж И.Кокер дүгнэж байна.
Ялангуяа Стамбулд байгуулсан ялалт нь сөрөг хүчний хувьд хамгийн үнэ цэнэтэй юм. Туркийн эртний нийслэл Стамбул /эртний нэр нь Константинополь/ хотод Р.Т.Эрдоганы зөвлөх, Ерөнхий сайд асан Бинали Йылдеримийг нэр дэвшүүлж, Ерөнхийлөгч өөрөө олон мянган хүн цуглуулж үг хэлэх зэргээр дэмжсэн ч барсангүй. Р.Т.Эрдоган өөрөө улстөрчийн замналаа Стамбулаас эхлүүлж, 1994 онд тус хотын захирагчаар сонгогдож байсан тул Р.Т.Эрдоганд хамгийн ээлтэй хот гэгддэг. Тийм ч учраас Р.Т.Эрдоганы хувьд хамгийн найдвартай хот байсан бөгөөд тэрээр энэ талаар “Стамбулыг авбал Туркийг авна” гэж хэлц үг гарж байсан ч удаатай. Харин тэгтэл энэ удаа тэр Стамбулыг алдчихсан учир "Удахгүй Туркийг алдах уу" гэсэн сэдэв иргэдийн анхаарлын төвд орж ирээд байгаа аж.
Тиймээс яриаг дарахын тулд Р.Т.Эрдоган ямар нэг юм хийж магадгүй гэсэн яриа мөн гарсан байна. Стамбулын сонгуульд ялагдсан Бинали Йылдерим, ялсан Экрем Имамоглу нарын саналын зөрүү маш бага байгаа. Бейликдюз хэмээх дүүрэгт санал хураах явцад маргаан гарсан бөгөөд эрх баригч нам энэ асуудал дээр гомдол гаргахаар төлөвлөж байгаа юм байна. Сонгуулийн дүнг эрх баригч намд ашигтайгаар эргүүлэх оролдлого өмнө ч гарсан бөгөөд Стамбул хотын даргын сонгуульд эрх баригч Шударга ёс, хөгжлийн намаас нэр дэвшсэн Бинали Йылдерим 48.71, Ардын бүгд найрамдах намын нэр дэвшигч Экрем Имамоглу 48.65 хувийн санал авч, эрх баригч намын нэр дэвшигч ялсан талаар “Daily Sabah” сонин мэдээлж байв.
Эх сурвалж: ВВС