Мэдээ мэдээллийн еagle.mn сайт долоо хоног бүр “Нэг км-т” цуврал сурвалжлагаа уншигч танд хүргэхээр зорьж байна.Эхний дугаартаа бид  Баянзүрх дүүргийн 7, 8 дугаар хороо буюу Зүүн дөрвөн замын уулзвараас Сансрын аюулгүйн тойрог хүртэлх нэг км замд хэчнээн ломбард хаяа дэрлэн үйл ажиллагаа явуулж байгааг сурвалжиллаа.

Улсын хэмжээнд барьцаалан зээлдүүлэх үйлчилгээ явуулахаар 8233 хуулийн этгээд бүртгүүлсэн байдаг аж. Үүнээс нийслэлд 6800, орон нутагт 1400 ломбард үйл ажиллагаа явуулдаг. Гэхдээ тогтмол үйл ажиллагаа явуулдаг ломбардуудын бүртгэл тодорхойгүй.

Баянцээл худалдааны төвөөс эхлэн "Ломбард" гэх бичиг байрны өнцөг булан бүрт тод зурайна. Нэг байшинд гурван ломбард, бүр зэрэгцээ хаалганд хоёр өөр аж ахуйн нэгж барьцаалан зээлдүүлэх үйлчилгээ эрхлэх нь энүүхэнд. Энэ орчмын ганц км хүрэхгүй зайд 42 ломбард үйл ажиллагаагаа явуулж байна.

Барьцаалан зээлдэх үйлчилгээ явуулах эрх авахад харьяа дүүргийнхээ Хүнс, худалдаа үйлчилгээний хэлтэстэй Үйлдвэр үйлчилгээний гэрээг байгуулдаг. БЗД-ийн Хүнс, худалдаа үйлчилгээний хэлтэс одоогийн байдлаар 348 аж ахуйн нэгжтэй гэрээ байгуулжээ. Өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард тус хэлтсээс, цагдаагийн албатай хамтран шалгалт явуулахад 73 ломбард стандартын зөрчилтэй, 23 газрын үйл ажиллагааг хаах шийдэлд хүрчээ.

Барьцаалан зээлдүүдэх үйлчилгээний MNS 5274 2017 стандарт 2018 оны нэгдүгээр сараас хэрэгжиж эхэлсэн. Шинэ  стандарт үйлчлээд арван сар өнгөрсөн ч хэрэгжилт нь сул хэвээр. Хэд хэдэн ломбардын эздээс журмын талаар лавлахад мэдээлэл муутай байлаа.

Шинэ журмаар хулгайн эд зүйл дамжуулахыг таслан зогсоохын тулд барьцааны цахим мэдээллийн сан үүсгэхээр болсон. Энэ сангийн үйл ажиллагааг идэвхжүүлж, хэрэгжилтийг хангах үүргийг нийслэлийн Цагдаагийн газар болон Үндэсний Дата төв хүлээнэ.Цагдаагийн байгууллагаас харьяа дүүргийн ломбардуудад хяналт, шалгалт хийж, холбогдох техник хэрэгслээ бэлдэхийг сануулсан ч жигдэрч амжаагүй л байна.

Нийслэлийн цагдаагийн газрын Хулгайн гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтсийн эрүүгийн мөрдөгчөөс шинэ журмын талаар тодруулахад "2017 оны дөрөвдүгээр сард Улаанбаатар хотын хэмжээнд 598 барьцаалан зээлдүүлэх үйлчилгээний газар үйл ажиллагаа явуулж байна гэсэн судалгаа байсан. Гэхдээ энэхүү тоонд авто ломбардууд багтаагүй. Одоогоор ломбардын нэгдсэн сүлжээ буюу цахим санд үйлдвэр, үйлчилгээ эрхлэх тусгай зөвшөөрлийн хугацаа нь дууссан болон шинээр зөвшөөрөл авч байгаа ломбардууд л хамрагдсан.

Хулгайн аргаар олсон компьютер, нөүтбүүк, гар утас, зураг болон бусад үнэд хүрэх эд зүйлсийг ломбардад бусдын нэрээр тавьдаг зөрчил их байдаг. Цахим сан бүрдүүлж эхлээгүй байхад тэдний үйл ажиллагааг хянах, мэдээлэл солилцох боломж байгаагүй. Тухайлбал, онхолдсон "Приус" маркийн автомашины гэрчилгээ, улсын дугаар, арлын дугаарыг өөр машинд ашиглаж  авто ломбардаас долоон удаагийн үйлдлээр мөнгө залилсан хэргийг шалгаж байна. Байхгүй автомашиныг барьцаа болгон мөнгө залилсан гэмт этгээдийг цахим санд бүртгэгдсэн тохиолдлуудаар нь хөөн илрүүлсэн" гэлээ.  Энэ мэтчилэн цагдаагийн байгууллага гэмт хэрэг илрүүлэн урьдчилан сэргийлэх тал дээр ажиллаж байгаа ч иргэдийн оролцоо чухал байгааг онцолсон.

Угтаа энэхүү цахим санд ломбардууд барьцаагаа бүртгүүлснээр хулгайн бараа бүтээгдэхүүн авч хохирох, гэмт халдлагаас өөрсдийгөө хамгаалах зэрэг олон давуу талтай аж.

2018 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс ломбардууд шинэчлэгдсэн стандартын дагуу үйл ажиллагаа явуулах ёстой.

Тодруулбал,

·    насанд хүрээгүй хүүхдэд үйлчлэхгүй байх

·    хотын хөдөлгөөн ихтэй бүсэд ломбардын үйлчилгээ явуулахыг хориглох

·    компанийн оноосон нэрийг бичсэн гадна хаягтай байх,

·    орон нутгийн эрх бүхий байгууллагаас олгосон зөвшөөрөлтэй байх,

·    20 м.кв-аас доошгүй талбайтай байх, байгалийн гэрэлтүүлэгтэй байх /хуучин стандартад 8 м2 талбайтай байхыг зөвшөөрч байсан аж/

·    Барьцааны цахим сан хөтлөх

·    Эд зүйлс, бичиг баримт, үнэт эдлэл хадгалахад зориулсан тусгай өрөө, сейфтэй байна

·    Татварын нэгдсэн санд холбогдсон, кассын машин, хэвлэх төхөөрөмжтэй байх

·    Сургалтанд хамрагдсан сертификаттай байхыг тусгасан.

Харин хориглох зүйлст

·     Гэрээний эрх, үүргийг танилцуулахгүйгээр хууран мэхлэх, төөрөгдүүлэх, шууд тулган гэрээ хийж баталгаажуулах

·    Мансууруулах, сэтгэцэд нөлөөлөх бодис болон согтууруулах ундаа хэрэглэсэн иргэнээс барьцаа авч мөнгө зээлдүүлэх

·     Иргэний гүйлгээнд хориглосон, эсхүл барьцаалахыг хориглосон эд зүйл, бичиг баримт барьцаалах

·    Үл хөдлөх хөрөнгө барьцаалах,

·     Барьцаалан зээлдүүлэх үйлчилгээг тухай орон нутгийн 22 цагаас дараа өдрийн 06 цаг хүртэл шөнийн цагаар явуулах,

·    Барьцааны хөрөнгийг гэрээний хугацаанд дур мэдэн захиран зарцуулах, эзэмших ашиглах

·     Барьцаалсан эд зүйлсийг цахим мэдээллийн санд буруу бүртгэж төөрөгдүүлэхийг тус тус хоригложээ.

Түүнчлэн Эрүүгийн хуулийн 18.6 зүйлд “Гэмт хэргийн улмаас олсон гэдгийг мэдсээр байж авсан, ашигласан, зарсан, эзэмшсэн бол 6-12 сар хүртэлх хугацаагаар хорих ялтай, хүндрүүлэх нөхцөл байдалд зааснаар 5-12 жил хүртэлх хугацаанд хорино” гэж заасан байдаг.

Мөн шинэчилсэн стандартад тусгаснаар ломбард авч буй эд зүйлсийнхээ зургийг, барьцаанд тавьж байгаа хүнийхээ мэдээлэлтэй нь нэгдсэн сүлжээнд байрлуулах ёстой .Энэ сүлжээнд гагцхүү цагдаагийн ажилтнууд л нэвтэрнэ. Эрсдэлт нөхцөл байдал үүслээ гэхэд алдагдсан эд зүйлийнхээ зургийг нэг сүлжээнд байршуулснаар хулгайн гэмт хэрэгтэй тэмцэх маш том гарц болох юм. Дээрх стандартыг мөрдөхгүй бол тухайн ломбардын үйл ажиллагааг нь зогсоох хүртэл арга хэмжээ авахаар тусгажээ.