Мөрөөдөх ч боломжгүй газар: Монголын гэр хорооллын иргэдийн амьдрал
-
- Х.Батсайхан
- 2017/01/03
- 33
Монголчуудын гэр хороололд амьдардаг иргэдийн тухай channelnewsasia.com сайтад нийтэлжээ. Энэ талаарх орчуулгыг хүргэж байна. Тэд бидний тухай юу гэв...
.jpg)
Нарандэлгэрийнх уг нь малчин айл. Нийслэлээс 500 гаруй километрт орших Архангай аймгийнх. Гэвч 2010 оны зуднаар хамаг малаа алдаж үгүйрээд хот барааджээ. Тэднийх хотын захаар байрладаг гэр хороололд гэрээ барин төвхнөсөн байна.
Монголчуудын уламжлалт сууцыг гэр гэдэг. Тал газар нүүдэллэхэд маш тохиромжтой ч одоо нийслэл Улаанбаатар хотод хэдэн мянгаараа баригдсан байхыг нь харж болно. “Гэр хороолол” гэж нэрлэдэг энэ хэсгийн оршин суугчдын нэлээд хэсгийг өмнө нь малчин байсан айлууд бүрдүүлдэг аж.
Гэр хороолод цэвэр усны хангамж байхгүй, боловсон жорлон ч үгүй. Нарандэлгэрийнх ч ийм л орчинд бусдын нэгэн адил амьдарч байна. “Би байгаа байдалдаа сэтгэл хангалуун байдаггүй. Гэр бүл маань аз жаргалтай, хүн шиг амьдраасай гэж л хүсдэг” гэж Нарандэлгэр өгүүлэв.
Тэднийх улсаас тэтгэлэг хэлбэрээр өгдөг 122 ам.доллараар ам бүлээ тэжээдэг ажээ. Олдвол хөлсний ажил хийж амьжиргаандаа нэмэр болгодог. Түүнээс өөр орлого байхгүй гэнэ.
Сүүлийн үед хөдөөгийн иргэд хот руу шилжин суурьших нь эрс нэмэгджээ. Тэдний ихэнх нь нийслэл Улаанбаатарт ирж шингэдэг байна. Шилжин ирэгсдийн ихэнх нь малаа зуданд алдсан малчид байдаг. Сүүлийн 10 жилд 2-3 удаа зуд болсон нь шилжилт хөдөлгөөнийг улам нэмэгдүүлжээ. Жил бүр ойролцоогоор 40 орчим мянган иргэн нийслэлд шилжин ирдэг гэж Монголын Үндэсний их сургуулийн Хүн амын суурьшилт, судалгааны хэлтсийн судлаач, доктор, професссор Б.Энхцэцэг өгүүллээ.
Гэр хорооллын оршин суугчдын дунд ажилгүйдэл орон сууцны хорооллын оршин суугчдынхаас бараг гурав дахин илүү буюу 60 хувьтай байдаг гэнэ.
Б.Энхцэцэг “Ажилгүйдэл бол гэр хорооллынхны хамгийн том бэрхшээл. Шилжин ирэгсэд хотод ирээд ямар нэг ажил олж хийж, амьдралаа дээшлүүлнэ гэж боддог. Гэтэл ажил олддоггүй. Сүүлийн 2-3 жил олон аж ахуйн нэгж хаалгаа барьсан тул түр зуурын ажил олж хийхэд ч хэцүү болсон” гэж ярилаа.
Ажилгүйдлээс гадна архидалт түгээмэл байдаг нь гэр хорооллын айл өрхүүдийн бас нэг онцлог ажээ. Гэхдээ энэ нь зөвхөн гэр хорооллынх ч биш, хөдөө орон нутагт түгээмэл байдаг үзэгдэл болохыг Б.Энхцэцэг тодотгов. Эрчүүд ажилгүй байгаа нь архидах гол шалтгаан болдог юм байна.
Гэр хороолол нь төвийн дулааны системд холбогдоогүй гэдгийг дээр хэлсэн. Монголд өвөл агаарын температур -40 хэм хүрч хүйтэрдэг. Энэ үед гэр хорооллын айлууд нүүрс, хуучин дугуй түлж гэрээ дулаацуулдаг байна. Үр дүнд нь өнөөдөр Улаанбаатар хот дэлхийн хамгийн их агаарын бохирдолтой хот болжээ.
Unemployment in #Mongolia's ger districts is more than 60%, triple that of other areas #Ulaanbaatar pic.twitter.com/wHfJUD5bSB
— Jeremy Koh (@JeremyKohCNA) December 27, 2016
Өнгөрсөн долоо хоногт л гэхэд агаар дахь том ширхэглэгт тоосонцрын хэмжээ Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагаас тогтоосон стандартаас 80 дахин, Бээжингийнхээс тав дахин их байгаа нь тогтоогдсон аж.
Улаанбаатарын оршин суугч нэгэн иргэн “Агаар бохирдож байгаад миний санаа их зовдог. Заримдаа тэнгэр ч харагдахгүй тийм их утаатай болдог” гэж ярьсан юм.
Гэвч Нарандэлгэрийнх шиг айл өрхүүд гэр хороололд амьдарч байгаа тохиололд утаа асуудал хэвээр байх нь мэдээж.
Нарандэлгэр тохилог орон сууцанд орох талаар өгүүлэхдээ “Энд мөрөөдөх ч боломж алга. Мэдээж би байранд амьдрахыг мөрөөддөг. Гэвч энэ бол миний хувьд маш том мөрөөдөл” гэж хэлж байв.
Түүний хэлсэн үнэн бөгөөд Монгол Улс эдийн засгийн хямралтай байгаа энэ үед энэ мөрөөдөл үнэхээр бүтэшгүй, холынх гэдэг нь ойлгомжтой юм.
Зочин 2017/01/05
мөн амар юм ярих юм даа зарим нэг хүмүүс. Малын зах дээр ч байж үзээгүй, хөдөө 5-10хан хонь мал хариулаад ногоо тариад амьдрахад болохгүй юм байхгүй ч гэнэ үү. Өөрсдөө нэг удаа мал маллаж үзээгүй хүмүүс том том ярих юм. Нийт нутгийн 70 гаруй хувь нь бэлчээрийн доройтолд орсон, унд усны нөөц тун хэцүү болсон шүү дээ. Дээрээс нь хичнээн хөдөөний хүмүүсээ ажилгүй анхиагүйгээр нь бид энд дуудаад ямар ч нэмэргүй. Өнөөдөр тэд хөдөө орон нутагт үлдсэн малчид сүүлийн үеийн тогтвортой хөдөө аж ахуй эрхлэх тал дээр мэдлэг тааруу төөрөлдсөн хүмүүс байгаа. тэдний 100 хувь буруу биш. Зах зээлийн нийгэмд шилжихтэйгээ зэрэг уламжлалт мал аж ахуйгаа хэрхэн цогцоор нь хөгжүүлж авч явах тал дээр судалгаа шинжилгээ хийж дэвшилтэт арга технологи нэвтрүүлэхйиг оролдоогүй төр засгийн бодлогогүйн хор уршиг шүү дээ. Улс бүр ажилгүй залхуу хүмүүс бага хэмжээнд байдаг гэхдээ манай оронд байгаа шиг ийм хэмжээнд байна гэдэг төрөөс бодлого дутагдаж байгаагийн том илрэл.
0 0 Хариу бичихUndraa 2017/01/04
Hiigdej bui tusliig tsartsaah n ur dungui
0 0 Хариу бичихNar 2017/01/04
NARNII ENERGI,SALGIN SENS ashiglah heregtei 20 jiliin umnu Europoor yvj baihad uul guveegeer duuren salhin sens haragdaj baisan! Utaagui boloh garts ene shu! Baigaliin erchim huchiig ashiglaache! 1 sens 1 horoonii ailiig buren hangana! Demii zam,eldev hushuu,tsetseg navch gej baihaar heregtei zuildee munguu zartsuulaache!
1 0 Хариу бичихЗочин 2017/01/04
Элбэгдорж мэтийн нөхдүүд ардчилалыг ийм болгож бгаа юм урд цагт хөдөөнөөс хотод суурьшихад тийм ч амар биш бсан санагдах юм
0 0 Хариу бичихЗочин 2017/01/04
Энэ утааг арилгах ямар ч арга байхгүй.Хүлээ!
0 0 Хариу бичихЗочин 2017/01/03
нээрээ шт нэг их худлаа ардчилал ярьж хүнийг залхуу болгосон өөрсдөө баяжиж хөлжсөн хулхи ардчилагчид ард түмнээ сөхрүүлснээ мэддэг болов уу кк
2 0 Хариу бичихЗочин 2017/01/03
Ардчилал гэдэг бол зүүд зэрэглээ юм . Харин даргуйлал гэдэг бол бодит зүйл юм.
0 0 Хариу бичихМ.Даваахүү 2017/01/03
Халдаг шал паар зардаг байгуулгуудтай хороо дүүрэг хамтарч ажиллах гэр хорооллын иргэдэд лизингээр олгох хэрэгтэй.
2 1 Хариу бичихЗочин 2017/01/03
ардчилал гэдэг нь худлаа юм аа гэдгийг 27 жилийн дараах өнөөгийн УБ МУ харуулж байна даа одоо бид ардчилал гэж туйлшрах хэрэггүй коммунизмаа ч санаглзах хэрэггүй ЧИНГИСийн монголыг зөвхөн түүх гэдэг утгаар нь шүтэн дээдлэн өнөө цагийн европын нийгмийн байдлыг өөриймшүүлж монголоо алдалгүй хөгжүүлэхээс өөр аргагүй ээ
0 0 Хариу бичиххэнмэдэх 2017/01/03
ажилгүйдэл архидалттай холбоогүй шт,ажилгүй орлогогүй хүн юугаараа архи авч уудгийн,залхуу арчаагүй гарууд л олсон хэдэн төгрөг зарсан хэдэн мал махныхаа мөнгөөр хотод ирээд буг болж утаа нэмээд лаагаа унтраагаад эхнэрийнхээ дээр гарч хүүхэд хийхээс өөр ажилгүй,баахан хүүхэд цувуулахаар нь тэнэг төр нь халамж нэрээр бэлэн мөнгө өгсөөр,нөхөр нь архичин эхнэр нь орондоо эртхэн орохын дон туссан тэнэг монголчууд гаднын хүний нүдэнд тэгэж л харагдаж байгаа байх
11 1 Хариу бичихHudalch ardchilaliin gainii ur dun iim l bna 2017/01/03
Hudalch ardchilagchdiin 27-jiliin ur dun iim l baina.
0 0 Хариу бичихзараа 2017/01/03
арчаагүй л авгайтай айл байна. хөдөөний айлийг хамгийн багадаа 300 бог малтай гэж бодоход зуднаар ядаж 50 нь амь гарна биз дээ. сайн арчилбал ирэх жил нь 80 болно. тэрний дараа жил нь багадаа 150 болно. айл амьтан хэсч, хов ярьж, хэний хүүхдийн үсний найр болох нь вэ гэж чих тавьж ажлаа хойш тавьж байхаар амьжиргаагаа дээшлүүлж, өвс тэжээлээ базааж авах нь чухал гэдгийг хотын мань мэт нь яс махнаасаа ойлгоод байхад энэ хөдөөний дүнхүү нөхдүүд өнөөдөр ч ойлгоогүй яваа нь харамсалтай. малчин, саальчныг гэр бүлээр нь авч ажиллуулна, ажлын хөлсийг нь ирэх жилийн төлөөр нь хийнэ гэсэн зар хаа сайгүй байдаг ч зарын дагуу утасдахаараа өөдөөс шууд л цалин асууж тэнэгтнэ, ажиллахаар тохиролцлоо гэхээр гэр байхгүй, очих зардал үгүй гэнэ. энэ бүгдийг нь шийдээд хажуудаа авчраад малаа маллуулахаар үнэндээ ярьдаг л болохоос малаасаа дор амьтан байх нь энүүхэнд. ийм хог шааруудаар хотыг дүүргэснээс бид дэлхийн хамгийн бохирдол ихтэй хот болоод байгаа нь хэнд ч ойлгомжтой. шийдэл нь: ийм арчаагүй нөхдүүдэд дахин нэг удаа улсаас харж үзэж тодорхой хэмжээний мал тусламж хэлбэрээр олгоод (учир нь мал төрийн хамгаалалтанд байдаг), дахин үгүйрвэл тэнгэр яахыг мэдтүгэй гээд хаяхаар наадуул чинь хэн нэгэн чинээлэг нэгний малыг орон нутагтаа маллаад л амиа аргацаачихна, харин хотруу огт чиглүүлэхгүй байх хэрэгтэй. учир ин насаараа малын дэргэд байсан нөхдүүд хотод ирээд юм хийж чадах уу
14 0 Хариу бичихмөнхөө 2017/01/03
Хөндлөнгийн гадаад сэтгүүлчийн нүдээр маш сайн харж уялдаатай бодитой юм бичсэн байна шүү дээ. Яг л гинж мэт ядуурал ажилгүйдэл хотын утаа, архидалт бүрд мөн. Харин тэнэг мангараар нь нэгнээ муулж байхаас зөв гарах арга замыг олж хайж сэтгэвэл сайн байхдаа. Ядуурал бидний залхуурах сэтгэлзүйтэй л холбоотой.
5 0 Хариу бичихЗочин 2017/01/03
Яг ийм хүмүүст ямарч малжуулах хөтөлбөр байгаад хэрэггүй,бахь байдгаараа идэхийг нь идээд,зарахыг нь зараад л жилийн дараа хотод хүрээд ирнэ,иймэрхүү улсыг баруунд төрөлхийн залхуу,оюун ухааны хомсдолтой гэж үзээд улсын тэтгэлэгт хамруулдаг,монголд соц нийгмийн үлдэгдэл болсон ийм хүмүүс хүн амын ихэнх учраас монгол улс эднийг халамжлах нэрээр хяналтгүй мөнгө идэж баяждаг цөөнх,ажилгүй, халамж шүтсэн,нийтээрээ ядууралд өртсөн ард түмэн гэж хоёр хуваагдсан утгагүй халамжийн орон болж хувирсан,одоо хувьсгал хийгээд ч нэмэргүй хэмжээнд хүртэл дээдчүүд улс орноо буруу удирдаж,энэ янзаар цааш явсаар хоёр хөршийн нэг дагавар болж устах бизээ
3 0 Хариу бичихЗочин 2017/01/03
Ээ бурхан минь энэ хүмүүс чинь ямар тэнэг юм бэ сонголтуудыг нь хараад байгаарай гэр хорооллыг орон сууцжуулах, гэр хорооллыг төвийн шугамд холбуулах гэнээ арай ч дээ энэ бүгдийг энэ сонголтоор хийхээр боллоо гэж бодоё эргээд түгжрэл бла бла ийм тэнэг юм сонгож байхаар энэ араар байгаа 32,17 5,6,7 буудал хайлааст чингэлтэй-г хотыэн зүүн тал налайх хэсэгрүү Дэнжийн 1000, Баянхошуу, Баруун Зүүн салаа, орбит толгойтыг баруун тийш нь эмээлт давуулаад явуулжичхвал энэ бүх түгжээ, утаа үлэмж хэмжээгээр их хуцвал бүүр байхгүй болно шүү
1 0 Хариу бичихbusgui 2017/01/03
малжуулах хөтөлбөр байвал зүгээр юм оюутан залуус намарын ажил гээд л явдаг тэр үеээр нь хөдөө орон нутагт томилон малчидад туслах хөтөлбөр хэрэгжүүлэх юм бол хүн бүл цөөтэй малчидад их л тус шүү тэр нь намар хадлангийн үеээр хүн бүл их л хэрэгтэй харагдна шүү бие бие муулаж суухаар яавал энэ асуудалийн зөв зүйтэй болгохоо л ярилцах нь зүйтэй болуу да
3 0 Хариу бичихbold 2017/01/03
ажилгүй, арчаагүй хүн хөдөөч,хотодоч амьдарч чадахгүй бусадад гай болно шүү дээ.!Зун зугаа наадам хөөж өвөл болдог гүй юм шиг.
9 1 Хариу бичихhvn bvrt ajil heregtei 2017/01/03
ajiltail bol hvmvvs yaaj iij bgaad oron bair ireedvid 1 yumnii tuluu zvtgene. getel ajilgvi hvmvvs yaaj ch amidrah bilee. vildwerlel l mongold heregtei bn daa. hugiin muu uls turchid idej uuj mongoliig tsulmuj duuslaa.
2 1 Хариу бичихZochin 2017/01/03
Huduunii nuudliig hyzgaarlaj mal mallah huseltei UB iin irgeded mal awj ugch Ub t amidrah irgenees hotiin tatwar awdag boliii
0 1 Хариу бичихЗочин 2017/01/03
Үнэн л хэлждэ
0 0 Хариу бичихЗочин 2017/01/03
Хөдөө малаа алдаад Хотод ирсэн гэх юм. Хөдөөнөө ядаж 20 мал тэжээгээд амьдарч болно доо. Унах морь, Идэшний хонь, Сүүний үнээ байхад л болно шүү дээ. Зундаа хэрэглээний жаахан ногоо тариад өвөл нь идэж болно. Хоол ундаа шийдсэн хүн бусад зүйлд санаа тавьж Мөнгө хурааж болно. Хөдөө нутгаас нь хэнч хөөгөөгүй шүү дээ.
7 3 Хариу бичихзочин 2017/01/03
Хөдөө нутагтаа морио унаад 20,30 ямаа хонио арчилаад 2,3 үнээгээ саагаад амьдарч яагаад болохгүй гэж
5 6 Хариу бичихЗочин 2017/01/03
АЛТАН ДЭЭР СУУСАН ГУЙЛГАЧДЫН ОРОН
2 0 Хариу бичихЗочин 2017/01/03
Финланд улс иргэддээ сар бүр 560 евро өгөхөөр боллоо. Гэтэл Монгол улс хүүхдүүддээ сар бүр 7 евро 6 цент ч өгч чадахгүй байна. Финлянд улс 5 сая хүнтэй. Монгол улс 3 сая хүнтэй. Тэгэхэд засаг нь мөнгө гуйгаад явж байдаг. Арай дэндүүд байна шүү!
9 2 Хариу бичих